Татварын төвлөрсөн тогтолцоог бүрдүүлэх явцад батлагдсан татварын бодлогын стандартыг өргөн хүрээнд хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий тодорхой эрх бүхий байгууллагыг бий болгох шаардлага гарч ирэв. Татварын алба ийм байгууллага болжээ.
Татварын хяналт шалгалт нь төлбөр цуглуулах, татварын хууль тогтоомжийн биелэлтэд хяналт тавих гүйцэтгэх байгууллага юм. Энэ байгууллага нь нарийн төвөгтэй шаталсан бүтэцтэй. Холбоо, бүс нутаг, бүс нутаг, хот, дүүргийн татварын байцаагч гэж байдаг.
Энэ байгууллага нь эдийн засгийн үйл ажиллагаатай холбоотой хэд хэдэн захиргааны чиг үүргийг гүйцэтгэдэг. Энэ байгууллагын гол үүрэг бол хяналт юм. Татварын байцаагч нар иргэдийн татварын тайланд тусгагдсан мэдээлэлд үндэслэн тэднээс мөнгө хураагаад зогсохгүй татвараас нуусан эд хөрөнгийг илрүүлэх чиглэлээр олон арга хэмжээ авдаг.
Энэ бол татварын байцаагч нарын цуглуулсан иргэдийн хөрөнгө бөгөөд нийгмийн ач холбогдол бүхий объектууд, хүн амын хэрэгцээтэй бүлэгт үзүүлэх татаас, төсвийн байгууллагын ажиллагсдын цалин хөлсийг санхүүжүүлдэг.
Энэхүү үйлчилгээний үүрэг нь пүүс, арилжааны холбоодын санхүүгийн үйл ажиллагаанд дараагийн хяналт тавих зорилгоор бүртгүүлэх ажил орно.
Татварын байцаагчийн гүйцэтгэдэг чиг үүргийг яагаад холбогдох хэлтэсүүдэд хуваарилж болдоггүй юм бэ гэсэн асуулт гарч ирж байна. Яагаад тусдаа гүйцэтгэх байгууллагыг байгуулах шаардлагатай болсон юм бэ?
Татвартай холбоотой процедур нь маш их хүнд хөдөлмөр шаарддаг тул олон тооны шалгалт, баримтат нотолгоо шаарддаг. Иргэдийн өдөр тутмын эргэлтээс болж асар их хэмжээний баримт бичиг хуримтлагдаж, боловсруулалт, хадгалалтад олон тооны ажилчид шаардагдана.
Нэмж дурдахад баримт бичигт өгөгдсөн өгөгдөл ба бодит байдлын зөрүүтэй байгаа шалтгааныг тогтоохын тулд ихэвчлэн газар дээр нь очиж танилцах шаардлагатай байдаг (энэ нь техникийн алдаа, санаатай хуурамч зүйл байж болзошгүй). Ийм учраас татварын байцаагч нь тусдаа гүйцэтгэх эрх мэдэл юм.
