Ажилгүйдэл гэдэг нь ойлголт болох статистикийг алдагдуулаад зогсохгүй нийгмийг дарангуйлж, мөнгөгүй болж, гадуурхагдах байдалд хүргэдэг. Ажилгүйдлийн хамгийн хэцүү хэлбэрүүдийн нэгийг зогсонги байдалд тооцож болно.
Хүн ажилгүй болоход стресстэй нөхцөл байдал үүсдэг бөгөөд үүний үр дүнд тодорхой хугацааны турш алдагдсан орлогын эх үүсвэрийг үүнтэй ижил төстэй орлуулахаар оролддог. Цаг хугацаа өнгөрөх тусам стресс арилж, ажилгүй болох вий гэсэн түгшүүр арилж, шинэ ажил хайх эрч хүч буурдаг.
Урт хугацааны ажилгүйдэл
Ажилгүйдэл удаан хугацаагаар хойшлогдсон тохиолдолд зогсонги байдлын утгыг өгч болно. Ихэнх тохиолдолд зогсонги байдалд байгаа ажилгүйдэл нь сайн дурын шинжтэй болж, иргэн ухамсартайгаар ажил хайхаа больж, улсын тэтгэмжээр амьдрахад дасдаг. Өөрөөр хэлбэл, төрийн дэмжлэг нь нөхцөл байдлыг улам хүндрүүлж, ажилгүй болсон иргэнд тогтвортой байдлын мэдрэмжийг бий болгодог.
Мөн зогсонги ажилгүйдлийн үзүүлэлтийг боловсрол эзэмшсэний дараа ажил хайхгүй, мэргэжлээрээ ажлын туршлага хуримтлуулдаггүй гэрийн эзэгтэй нар нөхөж өгдөг. Эсвэл жирэмсний амралтын хугацаа дууссаны дараа ажилдаа явахгүй гэж шийдсэн эмэгтэйчүүд. Энд зогсонги ажилгүйдлийн тухай ойлголт сайн дурын болж хувирах мөч ирлээ.
Үүнтэй холбоотой ажилгүйдлийн өөр нэг хэлбэр байдаг - далд хэлбэр. Энэ нь Оросын олон бүс нутагт түгээмэл байдаг. Аж ахуйн нэгжийн эргэлт буурч, үйлдвэрлэлийн хэмжээ буурснаас болж ажилгүйдэл нуугдаж байна. Зарим тохиолдолд байгууллага нь цомхотгол хийдэггүй боловч ажлын богино өдөр, долоо хоногт шилжүүлдэг эсвэл ажилчдаа албадан цалингүй амралтаар явуулдаг. Үнэн хэрэгтээ иргэнийг ажил эрхэлдэг гэж үздэг боловч тогтвортой орлого олж чаддаггүй. Эдгээр ажилчдын зарим нь цагийн ажил олох эсвэл орлогын эх үүсвэрийг солих, ажлаас гарах эсвэл хоёр дахь ажилд орох өргөдөл гаргах болно. Гэхдээ эдгээр ажилчдын ихэнх нь цаг хугацаа өнгөрөх тусам хуучин ажлын байр руу дуудлага хүлээж, ажилд орох арга замаа хайхаа болино.
Урт хугацааны ажилгүйдэлтэй тэмцэх арга хэмжээ
Мужийн түвшинд ерөнхийдөө ажилгүйдлийн байдлыг өөрчлөх чиглэлээр хэд хэдэн арга хэмжээ авч байна. Ажилгүйчүүдэд статусаа өөрчлөх боломжийг олгодог олон хөтөлбөр байдаг. Жишээлбэл, ажлын байрны хүрэлцээтэй байдал нэн чухал бүс нутагт муж улсаас жижиг бизнес нээхэд ивээн тэтгэх хөтөлбөр хэрэгжүүлж, ажлын байр бий болгох квот өгдөг.
Одоогийн байдлаар улсын бүх бүс нутагт үйл ажиллагаа эрхэлж буй хөдөлмөр эрхлэлтийн төвүүд хамгийн их тооны ажилгүйчүүдэд ажлын байр олгож байна. Хөдөлмөрийн нөхцөл, алдагдсан хүмүүсийн цалин хөлсний хувьд нэн ховор тохиолддог газар байвал азтай байх нь дамжиггүй. Ихэвчлэн ажил хайж байгаа хүмүүст түр хугацаагаар, нэг цагаар ажиллах боломжийг олгодог. Энэхүү ажлын хэлбэр нь Хөдөлмөр, нийгмийн хөгжлийн төвийн бүртгэлд хамрагдаж, орлого олох боломжийг олгодог.
Урт хугацааны ажилгүйдэл нь нэлээд түгээмэл бөгөөд үүнийг арилгахад хэцүү байдаг. Ажилгүйчүүдийн олонх нь жижиг бизнес эрхлэх эрсдэлд орохгүй бөгөөд үүнээс ч цөөхөн нь бага цалинтай, өөрсдийгөө зохистой гэж бодож байснаас доогуур албан тушаалд ажиллахыг хүсэх болно. Нөхцөл байдлыг ХКН-д бүртгүүлэх, төрөөс дэмжлэг авах эрхийн шалгуурыг нэмэгдүүлэх замаар хууль тогтоох түвшинд эргүүлж болно. Түүнчлэн ажлын байр бий болгож, ажиллаж буй мэргэжлийн нэр хүндийг нэмэгдүүлэх шаардлагатай байна.
