ОХУ-ын шүүх эрх мэдэл нь холбооны гүйцэтгэх засаглалын зохицуулагч байгууллага бөгөөд үүнд эрх зүйн зохицуулалт, төрийн бодлого, менежментийг боловсруулахад оролцдог олон хэлтэс багтдаг.
Шударга ёсны байгууллагууд эзэн хаан Александр I-ийн үед гарч ирэв. Тэдний эрх мэдэл, үүрэг даалгаврыг янз бүрийн чиглэлд яамд, түүний дотор шударга ёсны яам байгуулах, үйл ажиллагааг зохицуулах тунхаг бичигт дэлгэрэнгүй тайлбарласан болно. Хууль зүйн яамны үндсэн чиг үүрэг нь прокурорын газар, шүүхийн үйл ажиллагаа, хууль ёсны байдалд хяналт тавих, албан тушаалтнуудыг томилох, чөлөөлөх, хууль боловсруулах явдал байв. Орчин үеийн шударга ёсны байгууллагууд нь хамгийн өргөн хүрээний эрх мэдэл, ижил өндөр хариуцлагатай төрийн асар том аппарат юм.
Шударга ёсны эрхтэнүүд - тодорхойлолт ба утга
Юуны өмнө, энэ бол тухайн улсын засгийн газрын гишүүн сайд сайдын удирдлаган дор гүйцэтгэх засаглалын бүтцийн нэг юм. Энэхүү холбооны агентлаггүйгээр хууль эрх зүй, хууль эрх зүйн салбарт орчин үеийн улсыг байгуулж, үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй юм. Бие махбодийн үйл ажиллагаа нь зохион байгуулалтын болон удирдлагын хэлбэрт хамаарах бөгөөд ОХУ-ын хууль тогтоомжийн хүрээ - улс орны үндсэн хууль, хөдөлмөрийн, захиргааны, иргэний, эрүүгийн хуулиудад үндэслэнэ. Төрийн шударга ёсны аппаратад үйл ажиллагаа нь хууль, харьяалалтай холбоотой бүх байгууллагыг багтаана.
- шүүхийн шинжээчид,
- шийтгэлийг хянах үйлчилгээ,
- бүртгэл, зохицуулалтын танхим,
- Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх алба,
- оюуны өмчийг хамгаалах агентлагууд болон бусад.
ОХУ-ын Хууль зүйн яамны харьяа байгууллагуудад хууль сахиулах, хууль сахиулах хэм хэмжээг хянах, хэрэгжүүлэх тусгай эрх мэдэл нь тухайн улсын нутаг дэвсгэр дээр болон гадаадад байдаг.
Хууль зүйн яам нь шүүхийн байгууллага биш бөгөөд зөвхөн тэдний үйл ажиллагаа, шийдвэрийн хэрэгжилтэд хяналт тавьдаг гэдгийг ойлгох нь чухал юм. Нэмж дурдахад, мужийн хүн амын хууль эрх зүйн хүрээнд боловсролыг баталгаажуулах, өргөдөл, гомдол хүлээн авах, тэдэнд хариу өгөх, харьяа байгууллагуудын чадваргүй, авлигач албан тушаалтнуудыг шүүхэд өгөх нь хууль зүйн байгууллагуудын даалгаварт багтдаг.
Бүтээл ба хөгжлийн түүх
Хаант Орос улсад эзэн хаан Александр I-ийн бүтээсэн Хууль зүйн яамны үндсэн дээр Оросын эзэнт гүрний хууль тогтоох үндсийг анх удаа кодчилов. Үүний үр дүнд мужийн 70 гаруй боть болон хууль тогтоомжийг хэвлүүлэв. Николай I засгийн эрхэнд гарч, Оросын Хууль Зүйн Байгууллагуудад төрийн захиргаа солигдсоны дараа эрс өөрчлөгдөж, үйл ажиллагааны хүрээ өргөжиж, хэд хэдэн шинэ чиглэл гарч ирэв.
- одоо байгаа нэгжүүдийг зохих түвшний мэргэжилтнүүд бэхжүүлэх,
- яамны үүрэг даалгавруудад шорон, газар хэмжих үйлчилгээнд хяналт тавих,
- нотариат, шүүхийн зөвлөлийн хяналт, удирдлага,
- төрийн хөрөнгө завшсан, хээл хахууль авсан этгээдийг олж тогтоох, шийтгэх,
- эзэнт гүрний түүхэнд анх удаа хувь хүн ба иргэний эрхийг бэхжүүлэх.
1917 оны хувьсгалын дараа Хаант Оросын шударга ёсны байгууллагуудыг хэсэгчлэн татан буулгаж, Ардын Комиссариат гэж нэрлэсэн боловч удалгүй шинэ байгууллагууд яамаа үр дүнтэй ажиллуулж, бүрэн орлож чадахгүй байгаа нь тодорхой болов. Тус хэлтэст хийсэн шинэчлэлтүүдийн үр дүн нь түүний харьяаллын дагуу анх байгуулагдсан чиг үүргүүд төдийгүй хөдөлмөрийн хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих явдал байв. 1936 оноос хойш Хууль зүйн Ардын Комиссариат нь эрчимтэй хөгжиж, перестройкагийн үед (өнгөрсөн зууны 90-ээд он) түүний чадвар дэлхийн стандартад нийцэж байв.1970 онд Холбооны агентлаг дахин Хууль зүйн яам нэртэй болжээ.
Хууль зүйн байгууллагуудын үйл ажиллагааны чиглэл, чиглэл
ОХУ-ын Хууль зүйн яам нь хэд хэдэн төрлийн байгууллагуудтай цогц байгууллага юм. Тэд бүгд ижил үүрэг гүйцэтгэдэг.
Хууль тогтоомжийн шинэ актууд, баримт бичгүүдийг үндсэн хууль, дүрмийн одоо батлагдсан, өмнө нь батлагдсан зүйл, тэдгээрийн нэмэлт, өөрчлөлттэй нийцэж байгаа эсэхийг шалгах,
- хууль эрх зүйн болон зохицуулалтын баримт бичгийн эрх зүйн тайлбарыг бүрдүүлэх,
- шийдвэрийнхээ хэрэгжилтийг хангахад оролцдог шүүх, коллеж, нотариат, үйлчилгээнд хяналт тавих,
- олон нийтийн нэгдэл, хэлтсийг хуульчлах, тэдгээрийн бүртгэл, үйл ажиллагаанд хяналт тавих,
- муж улсын иргэдийн эрх зүй, хууль зүйн салбар дахь мэдлэгийн зөрүүг арилгах,
- одоогийн хууль тогтоомжийн хүрээнд хууль эрх зүйн үйлчилгээний зохицуулалт, хяналт,
- холбоо, бүс нутаг, хотын захиргааны түвшинд боловсруулсан хууль эрх зүйн баримт бичигтэй холбоотой шинжээчийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх.
Нэмж дурдахад, улс орны шударга ёсны байгууллагуудын үүрэг даалгаварт төрийн эрхийн хэрэгжилтэд ерөнхийдөө олон улсын түвшинд хяналт тавих зэрэг орно. Энэ чиглэлд бүтээл, хөгжим, утга зохиолын бүтээлд зохиогчийн эрх, оюуны эрхийг сахихад хяналт тавьдаг.
ОХУ-ын жирийн иргэдэд хууль эрх зүйн болон хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх нь шударга ёсны байгууллагуудын гол зорилтуудын нэг юм. Үүний хүрээнд үнэ төлбөргүй зөвлөгөө өгөх, шүүхэд иргэдийг хамгаалах, шүүгч, тангарагтны бүрэлдэхүүнийг элсүүлэх, уулзалт дээр хууль эрх зүйн дэмжлэг үзүүлэх чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг. Энэ бол Хууль зүйн яамны гол үүрэг бол ОХУ-ын нутаг дэвсгэр дээрх хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавих явдал юм.
ОХУ-ын Хууль зүйн яамны бүтэц
Шударга ёсны байгууллагууд нь холбооны төв аппарат, түүний бүс нутаг, бүс нутаг, тэдгээрийн дүүргүүдийн салбар байгууллагуудыг багтаасан бүтцийн байгууллага юм. Төв оффис нь тухайн улсын засгийн газартай шууд хамтран ажилладаг бөгөөд ерөнхийлөгчтэй шууд харьцах боломжтой байдаг. Хууль зүйн яамны бүтэц нь бүрдэнэ
- төв агентлаг,
- холбооны болон бүс нутгийн түвшний бүртгэлийн үйлчилгээ,
- залруулах үйлчилгээ - FSIN,
- шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэгчдийн алба - UFSSP,
- нутаг дэвсгэрийн төлөөлөл, хэлтэс.
Хууль зүйн яамны үйл ажиллагаанд төрийн тэргүүн л хяналт тавих эрхтэй. Тус газрын төлөөлөгчид засгийн газраас өргөн барьсан шинэ хуулийн төслүүд болон түүнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай ерөнхийлөгчид мэдээлж байна. Тэдэнд тохируулга хийх, танилцуулах зөвлөмж гаргах эрхтэй. Энэхүү үйл ажиллагааны гол зорилго нь шинэчлэгдсэн болон хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй хууль тогтоомжийн нийцлийг хадгалах явдал юм.
Бүс нутгуудаас ирсэн хууль эрх зүйн болон бүртгэлийн баримт бичиг нь шууд шүүхийн төв аппаратад шууд очиж, нарийвчлан шинжилсэн болно. Мэдээлэл дээр үндэслэн Хууль зүйн яаманд харьяа байгууллагуудын үйл ажиллагаанд хууль эрх зүйн үнэлгээ, бүс нутаг, бүс нутаг, дүүргийн түвшний шүүх, гүйцэтгэх эрх мэдлийн байгууллагууд хууль эрх зүйн хэм хэмжээг дагаж мөрддөг. Ажилдаа гарсан зөрчлийг илрүүлсэн тохиолдолд шударга ёсны байгууллагууд арилгах арга хэмжээ авч, энэ талаар төрийн удирдлагад мэдэгдэнэ.
Шударга ёсны байгууллагуудын бүрэн эрх
Байгууллагын шууд дарга, ОХУ-ын Хууль зүйн сайдыг төрийн тэргүүн - Ерөнхийлөгч томилдог. Ерөнхийлөгчийн өгсөн үүрэг даалгаврын хэрэгжилтийг зохицуулдаг, төрийн гадаад, дотоод эрх мэдлийн хэрэгжилтэд хяналт тавьдаг нь Хууль зүйн сайд юм. Нэмж дурдахад бүтцийн дарга нь эрх мэдэлтэй байдаг
- хэлтсийн бүх түвшний ажилтнуудын хоорондох үүрэг, эрх мэдлийн хуваарилалт,
- хуваарь, ажлын хэмнэлийг батлах, тэдгээрийн талаар мэдээлэх,
- төрийн үйл ажиллагааны аль ч чиглэлийн коллегийн, эрх зүйн болон явцуу сэдэвчилсэн баримт бичиг, акт, журмыг хэвлэн нийтлэх, сурталчлах,
- төв оффис болон бүс нутагт шинээр салбар, хэлтэс байгуулах, татан буулгах,
- шударга ёсны байгууллагын ажилтнуудад өндөр зэрэг, цол олгох, тэднийг хасах.
Бүс нутаг, муж, аймаг, дүүргийн түвшний шударга ёсны байгууллагуудын дарга нар ахмад ажилтнуудын бүрэн эрхийг давхардуулж, өөрөөр хэлбэл ижил эрх, үүрэг хүлээдэг. Тэд ажлын тайлангаа шууд удирдлагадаа илгээж, Хууль зүйн яамны төв байранд хүргүүлдэг.
Хууль зүйн яам, түүний төлөөлөгчид (ажилтнууд) нь хууль эрх зүй, захиргаа, асран хамгаалагч, насанд хүрээгүй, бүртгэлийн улсын байгууллагуудын үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх эрхтэй. Шүүх эрх мэдэл нь санхүүгийн болон татварын байгууллагын ажилд хяналт шинжилгээ хийх, дүн шинжилгээ хийх, засгийн газрын бүх түвшинд хууль тогтоомж, шийдвэр гаргахад экспертиз хийх боломжтой. Шүүх эрх мэдлийн байгууллагын төлөөлөгчдийн эрх мэдэл, эрхийг ОХУ-ын Ерөнхийлөгч тогтоодог. Тухайн байгууллагын үйл ажиллагааны талаархи дүгнэлтийг үндэслэн Хууль зүйн яамны тодорхой чиг үүргийг цуцлах шийдвэрийг зөвхөн тэр гаргах эрхтэй. Энэхүү төрийн албан хаагчийн үйл ажиллагааны түвшинг удирдлага болгон бүтцийн толгойг зөвхөн төрийн тэргүүн албан тушаалаас нь огцруулж болно.
